Sáng 16-8 (giờ Việt Nam), Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani lần đầu lên tiếng sau khi rời khỏi Afghanistan, trong bối cảnh lực lượng Taliban đã tiến vào thủ đô Kabul.

Những hình ảnh Al Jazeera đăng tải cho thấy các tay súng Taliban chiếm dinh tổng thống Afghanistan ngày 15-8.   Ảnh: Al Jazeera

Công nhận Taliban chiến thắng

Theo đó, ông thông báo quyết định lý do rời đất nước và công nhận Taliban chiến thắng. Trong bài đăng trên trang Facebook, Tổng thống Ashraf Ghani cho biết rằng nếu ông ở lại Afghanistan "sẽ có nhiều thương vong và thủ đô Kabul sẽ bị phá hủy".

Ông thừa nhận: "Taliban đã giành chiến thắng  bằng "những thanh kiếm và khẩu súng của họ", nhưng sẽ không thể chiếm được trái tim của người dân Afghanistan”. Và ông nhấn mạnh, lực lượng này giờ có trách nhiệm bảo vệ tài sản và người dân Afghanistan. Theo hãng thông tấn Al Jazeera, Tổng thống Ashraf Ghani và một số quan chức cấp cao của Afghanistan đã lên máy bay rời khỏi đất nước, sau khi lực lượng Taliban tiến vào thủ đô Kabul và chiếm dinh tổng thống vào ngày 15-8 Tuy nhiên, thông báo của Tổng thống Ghani không đề cập đến địa điểm ông tới sau khi rời đất nước. Trước đó, truyền thông Afghanistan cho biết Tổng thống Ghani đã tới Tajikistan.

Al Jazeera dẫn lời vệ sĩ riêng của tổng thống Afghanistan cho biết ông Ghani đang ở cùng vợ, chánh văn phòng và cố vấn an ninh quốc gia của ông ở thủ đô Tashkent của Uzbekistan, cách Kabul khoảng 1.100 km về phía bắc. Trong khi đó, một nguồn tin cấp cao ở Oman bác bỏ thông tin do truyền thông Afghanistan đăng tải, nói rằng Tổng thống Ghani đã đến Oman.

Việc Tổng thống Ghani rời khỏi Afghanistan ngay sau khi Taliban kiểm soát thủ đô đã vấp phải sự chỉ trích của nhiều quan chức và người dân Afghanistan. Abdullah Abdullah, người đứng đầu Ủy ban Hòa giải Quốc gia Afghanistan, chỉ trích việc Tổng thống Ghani rời đi và "đặt người dân cũng như đất nước vào tình huống tồi tệ như vậy". Abdullah cho rằng Tổng thống Ghani "phải chịu trách nhiệm và người dân Afghanistan cũng sẽ phán xét ông".

Sân bay Kabul được coi là lối thoát duy nhất khỏi thủ đô Afghanistan khi Taliban nắm quyền ở thủ đô.  Ảnh: AFP

Vì sao Kabul dễ dàng thất thủ?

Hiện lực lượng Taliban thông báo đã kiểm soát hầu hết các quận ở ngoại ô thủ đô Kabul. Thông báo trên Twitter, người phát ngôn Zabihullah Mujahid của Taliban cho biết: "Các đơn vị của chúng tôi đã tiến vào thủ đô Kabul để bảo đảm an ninh. Hoạt động này vẫn đang diễn ra bình thường".

Những video do hãng thông tấn Al Jazeera công bố tối 15-8 (giờ địa phương) cho thấy, các thủ lĩnh của lực lượng Taliban đã gác súng trên bàn làm việc tại dinh tổng thống ở thủ đô Kabul. Các tay súng Taliban được nhìn thấy cầm vũ khí, chạy xung quanh dinh tổng thống sau khi Tổng thống Asihraf Ghan lên máy bay rời khỏi đất nước. Các tay súng Taliban đã hạ cờ Afghanistan tại dinh tổng thống. Một bức ảnh chưa được kiểm chứng được chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy, cờ của Taliban được treo trên dinh tổng thống.

Người đổ về sân bay Kabul để được sơ tán.   Ảnh: Getty

Người phát ngôn của văn phòng chính trị Taliban nói với Al Jazeera rằng chiến tranh đã kết thúc ở Afghanistan. Guardian dẫn một số nguồn tin cho biết, Taliban sẽ sớm tuyên bố chiến thắng và công bố thành lập Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan, sau khi lực lượng này chiếm được dinh tổng thống.

Chỉ trong một thời gian rất ngắn ngay sau khi Mỹ và NATO rút quân, Afghanistan đã rơi vào tay Taliban. Cả thế giới bất ngờ, choáng váng và không tin được vì sao nhóm phiến quân này lại có thể dễ dàng đánh chiếm mọi nơi và rồi từ từ bao vây thủ đô và giành quyền kiểm soát thủ đô Kabul mà không tốn quá nhiều sức lực. Vì sao như vậy?

Dù Mỹ đã rót tới hàng chục tỉ USD vào vũ khí, trang thiết bị lẫn huấn luyện cho lực lượng an ninh của chính phủ Afghanistan suốt 2 thập niên qua, mọi diễn biến đã không như suy tính của Washington. Theo tờ New York Times, trong khi tương lai Afghanistan dường như ngày càng bất ổn, thì một điều ngày càng trở nên rõ ràng đó là mục tiêu xây dựng quân đội Afghanistan mạnh mẽ và độc lập của Mỹ đã thất bại, và minh chứng chính là việc họ dễ dàng và nhanh chóng thất thủ trước Taliban như những gì thế giới đang thấy.

Vào hồi tháng 6, tình báo Mỹ đã đưa ra đánh giá rằng chính phủ Afghanistan có thể sụp đổ trong vòng 6 tháng sau khi quân đội Mỹ rời khỏi nước này. Hôm 8-7, Tổng thống Mỹ Joe Biden nhận định rằng "khả năng Taliban kiểm soát mọi thứ và chiếm được toàn bộ lãnh thổ là rất khó xảy ra. Sẽ không có cảnh người được bốc lên từ nóc nhà Đại sứ quán Mỹ ở Afghanistan".

Nhưng mọi dự liệu, toan tính của Mỹ đều thất bại.

THANH VĂN